اخبار سازمان ملی بهره وری ایران

سازمان ملی بهره‌وری ایران گزارش «بهره‌وری و چالش پیری جمعیت» را منتشر کرد.

این گزارش در ادامه نتایج مطالعات و آمارها مبنی بر روند کاهشی رشد جمعیت و آغاز پیری جمعیت در ایران و همچنین تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر اهمیت افزایش نسل و جوان شدن نیروی انسانی کشور و با توجه به مطالبه رئیس‌‌جمهور محترم در دومین جلسه ستاد ملی جمعیت، تدوین شده است.

گزارش فوق در قالب شش فصل تنظیم شده است؛ در فصل اول، مسئله سالمندی جمعیت تشریح شده است. در فصل دوم، به آثار اقتصادی سالمندی جمعیت و در فصل سوم به مسئله سالمندی جمعیت و چالش بهره‌وری اشاره شده است. بعد از مطالعه تجربی کشورهای پیشرو در سالمندی جمعیت و سیاست‌گذاری در فصل چهارم، درفصل پنجم سیاست‌ها و اقدامات عمومی با هدف حفظ و افزایش بهره‌وری نیروی کار سالخورده مطرح شده است. در پایان نیز به جمع‌بندی و ارائه پیشنهادهای سیاستی پرداخته شده است.

در ادامه برخی از مهم‌ترین يافته‌ها و دلالت‌های سیاستی این گزارش می‌آید:

1. امید به زندگی در جوامع توسعه یافته و در اوایل قرن بیستم حدود 31 سال بوده که هم اکنون این شاخص برای مردان و زنان این جوامع به ترتیب به 70 و 75 سال افزایش یافته است. از سوی دیگر، برآوردها حاکی از آن است که تا سال 2050 میزان جمعیت سالمند دنیا به بیش از دو برابر مقدار فعلی آن خواهد رسید. در کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه (OECD)، پیامدهای نامطلوب پیری جمعیت بر اقتصاد از طریق اقداماتی مانند افزایش پس انداز برای دوران بازنشستگی، بالا بردن نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار و ورود نیروی کار مهاجر از سایر کشورها (به ویژه کشورهای در حال توسعه) جبران می‌شود.
2. مطالعات مختلف نشان می‌دهد که رابطه سن و بهره‌وری به صورت یک U وارونه است به طوری‌که نقطه اوج آن در سن 45 سالگی است. به عبارت دیگر با انباشت تجربه، بهره‌وری نیروی کار روند افزایشی دارد ولی پس از آن در صورتی‌که دانش نیروی کار به موازات دانش روز، ارتقا پیدا نکند، با کاهش بهره‌وری نیروی کار مواجه خواهیم بود.
3. نکته قابل توجه این است که سالمندی از 65 سالگی شروع نمی‌شود و دولت‌ها باید با اتخاذ سیاست‌هایی برای کمک به سالمندان، چه در آینده و چه در امروز، به دنبال ارائه راهکار برای جلوگیری از بحران‌های سالمندی شوند. پاسخ جهانی برای بحران پیری جمعیت، مفهوم «پیری فعال» است. پیری فعال به مفهوم ارتقای سلامت، مشارکت و امنیت شغلی همراه با افزایش سن است. بر اساس مطالعات انجام شده، عوامل سیاستی و محیطی چهار یا پنج برابر بیشتر از عوامل وراثتی در روند پیری جمعیت تاثیرگذار است.
4. مطالعات نشان می‌دهد که جمعیت ایران نیز همگام با جمعیت جهان رو به‌سوی سالمندی می‌رود. کاهش رشد جمعیت در دو دهه اخیر در مقایسه با افزایش حدود 60 میلیونی جمعیت در یک بازه 10 ساله تا سال 1365 و همچنین بالارفتن نسبت وابستگی به سالمندی، نشان‌دهنده حرکت به سمت جامعه‌ای سالمند است. ازآنجاکه در ایران، همچنان پنجره جمعیتی باز است، می‌توان سود جمعیتی را حداکثر کرده و با آگاهی نسبت به سالمندی جمعیت و جلب توجه سازمان‌ها و عموم مردم، شرایط لازم برای تحقق سود جمعیتی دوم را مهیا نمود.
5. یکی از شاخص‌هایی که نشان‌دهنده بهبود استانداردهای زندگی است، افزایش رشد تولید ناخالص داخلی می‌باشد که مستلزم استفاده بیشتر از نهاده‌های تولید است. با توجه ‌به محدودیت منابع (عوامل تولید)، می‌توان افزایش رشد اقتصادی را با بهبود بهره‌وری عوامل تولید، تأمین نمود. پیر شدن جمعیت که در مقابل رشد اقتصادی قرار دارد، توجه به جایگاه بهره‌وری را به‌عنوان محرک اصلی رشد و رونق اقتصادی در آینده، نمایان می‌سازد. بررسی عملکرد کشورهایی که در چند دهه اخیر از رشد اقتصادی قابل‌توجهی بهره‌مند شده‌اند، بیانگر این واقعیت است که بخش عمده رشد اقتصادی اکثر این کشورها، از طریق افزایش بهره‌وری حاصل شده است.
6. افزایش نسبت افراد سالمند در اقتصاد با افزایش نرخ وابستگی ناشی از آن، اثرات منفی قابل‌توجهی بر اقتصاد خواهد گذاشت. با افزایش نسبت سالمندی، عرضه نیروی کار کاهش‌یافته که ازیک‌طرف زمینه­ساز رشد منفی اقتصاد خواهد شد و از طرف دیگر با کاهش درآمد مالیاتی، منابع بودجه را با محدودیت مواجه خواهد کرد. در بُعد اقتصادی سالمندی، می­توان به تقلیل نیروی­ فعال اقتصادی مولد اشاره کرد که سرانجام به افزایش جمعیت مصرف­کننده منجر خواهد شد.
7. سالمندی جمعیت از طرفی با انباشت دانش و تجربه همراه بوده و از طرفی دیگر منجر به قدیمی شدن دانش و مهارت مربوطه خواهد شد. همچنین با سالمندی جمعیت مشکلات فیزیولوژیکی و توجه به سن‌گرایی، زمینه‌ساز کاهش مشارکت سالمندان در امور اجتماعی را به همراه خواهد داشت. ازآنجاکه این کاهش مشارکت سبب بروز مشکلات اقتصادی از قبیل فقر در سطح فردی و افزایش هزینه‌های عمومی، مشکلات سلامت روان و به دنبال آن مشکلات اجتماعی خواهد شد، ضرورت شناسایی چالش‌های این گروه سنی نمایان خواهد شد. چالش‌های نشئت‌گرفته از گروه سنی سالمند که بر بهره‌وری اقتصاد مؤثر است عبارت است از: سلامتی، سطح تحصیلات، شرایط شغلی نامناسب، سیاست‌های نادرست تأمین اجتماعی و سیستم پرداخت دستمزد.
8. سالمندی جمعیت سبب سالمندی نیروی کار در جوامع خواهد شد. ازآنجا که یکی از راه‌های تأثیرپذیری اقتصاد از جمعیت سالمند، بهره‌وری نیروی کار سالمند خواهد بود، حفظ پایداری بهره‌وری عوامل تولید جهت مدیریت بهینه اقتصاد ضروری است. این مسئله در کشورهایی که از وفور نیروی کار بیش‌تری برخوردارند، اهمیت بیش‌تری دارد؛ زیرا با مدیریت بهره‌وری نیروی کار، سود جمعیتی اول و دوم محقق شده و رشد اقتصادی موردنظر، قابل حصول خواهد بود.
9. طبق آمار و گزارش‌های منتشر شده توسط سازمان ملل متحد و کشورهای پیشرو در سالمندی جمعیت، زندگی بشر در دهه‌های اخیر طولانی‌تر از آنچه در طول تاریخ بوده، خواهد بود. این زندگی طولانی‌مدت نیازمند الگوهای تصمیم‌گیری و ترتیبات سازمانی متفاوت است. باتوجه ‌به تغییرات ذکر شده لازم است برای زندگی طولانی‌مدت آماده شده و مطابق با آن سازگار شد. قابل‌توجه‌ترین برنامه‌ها، ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری و همچنین سلامت روان است. برای زندگی طولانی‌مدت لازم است اقدامات لازم جهت کاهش بیماری و حفظ عملکرد، ارتقای اعتمادبه‌نفس و افزایش مشارکت انجام شود، تا از پیری سالم حمایت شده و فشار بر سیستم‌های مراقبت بهداشتی، کاهش یابد.

متن کامل گزارش را می‌توانید از اینجا دانلود کنید.